Hoe maak je een olla?
Een olla maak je van pottenbakkers klei.
Het is een eeuwenoud irrigatie systeem vooral bekend in warmere landen. Doordat de pot poreus is (niet geglazuurd) geeft hij water af aan de planten en grond rondom hem.
Deze pot zet je in de grond met alleen zijn hals nog een beetje zichtbaar boven de grond zodat je de olla kan vullen. Meer info hierover en de voordelen hiervan lees je hier in mijn blog over de olla.
Benodigdheden:
Pottenbakkers klei* en een mes en/of draad om de klei te snijden
Plank om op te werken (rechtstreeks op tafel kan ook)
Boetseerspatel
Schaal, teiltje, ductape en 2 theedoeken
Plastic folie en een vuilniszak of plastictas
Pottenbakkers oven*
Emmer water
…en natuurlijk planten om de olla bij te zetten 
* geen pottenbakkers over ter beschikking scroll dan helemaal naar beneden voor andere mogelijkheden!
Wij gebruikten elke keer een stukje klei van zo’n 3 x 3 x 8-9 cm. Hiervan draaiden we elke keer een ronde sliert van zo’n anderhalve centimeter dik. De hele pot wordt opgebouwd uit deze ronde klei slierten, of zoals wij deze noemden: drollen.
Je pakt een stukje klei, kneed het even een beetje zodat de rechthoekige vorm wat ronder wordt en dan leg je de klei op de plank.
Nu ga je het stuk klei met maar een lichte druk van de gespreide vingers uitrollen tot ronde strengen (drollen )
De streng moet overal even dik zijn en rond zijn.Ā Deze streng rol je op, als een soort slakkenhuisje. (zie foto hiernaast ->)
Het uiteinde bevestig je aan de rest van de klei door deze daaraan vast te vegen.
Dit schuine kantje is dan de startplek voor de volgende streng.
Wanneer je de eerste streng opgerold hebt ga je de gleufjes dicht vegen. Dit kan met een boetseerspatel met een bolle top. (zie foto hieronder) Het dicht maken van de āgeultjesā doe je aan de ene kant van de bodem door van binnen naar buiten te vegen, de andere kant veeg je precies de andere kant op, van buiten naar binnen dus. Zo blijft het project overal even dik. Het laatste geultje werk je nog niet af, pas als er weer een laag op zit werk je de vorige af. (foto hiernaast: alle geultjes zijn al dicht geveegd. Alleen het buitenste geultje is nog niet gedaan…eerst de volgende drol eraan!)
Voor de vorm
Zodra je de bodem van de pot groot genoeg is gaan we de ronde vorm creeren. Hiervoor pak je de (glazen) schaal met een vlakke bodem. Zet de schaal met de bodem omhoog en doe hier de theedoek zo glad mogelijk overheen. Deze schaal gebruiken we als mal voor de vorm van de olla. De theedoek zorgt ervoor dat de klei niet aan de schaal blijft plakken. (foto links)
Eigenlijk bouw je de olla met heel veel ronde drollen laagje voor laagje op. En elke keer veeg je de geultjes dicht, dat wil zeggen alleen die aan de buitenkant. De binnenkant ligt nu op de schaal dus daar kunnen we niet bij, dat doen we als we hem omdraaien. Zodra je een aantal lagen eraan hebt gemaakt en de olla-to-be al een kom is geworden is het tijd om hem om te draaien. Maar daarvoor moeten we eerst een hangmatje voor de olla maken. Zodat je de olla neer kan zetten zonder dat hij aan de ondergrond blijft plakken.
Een hangmatje voor je olla maken
Dit doe je als volgt:
Je spant de theedoek over het teiltje en plakt deze vast met de ductape. Nu zet je de teil op het werkstuk en draai je alles samen om. Je haalt de glazen schaal en de theedoek uit de kom en nu staat hij netjes op zijn hangmatje boven het teiltje.
Nu kan je ook voorzichtig de binnenkant van alle lagen afwerken. Omdat de binnenkant niet netjes afgewerkt hoeft te zijn en omdat het niet handig is met een spatel in de kom te werken kan je dit met je vingers doen. (foto rechts beide olla’s op hun hangmatje, de ene wat gladder afgewerkt dan de ander, beide is goed)
Om te zorgen dat de pot niet instort onder zijn eigen gewicht maken we de pot in 2 delen. Zo krijgt de klei tijd om te drogen waardoor deze sterker wordt. De volgende dag willen we wĆ©l dat de nieuwe drollen weer goed aan het project vastplakken en daarom pakken we de bovenste rand van de kom in met plastic folie. Dit voorkomt dat de bovenrand te droog wordt waardoor de nieuwe laag morgen niet goed hecht. Vervolgens doen we een vuilniszak over het geheel heen. Deze hoeft niet afgesloten te worden, slechts een beetje dichtgevouwen te worden.Ā Zo zet je jouw olla-to-be weg voor deze eerste dag.
(Foto onder: olla op de hanfmat, de rand ingepakt met plasticfolie, nu moet alleen de vuilniszak er nog omheen)
De volgende dag haal je de vuilniszak eraf en verwijder je het plastic folie van de rand. Nu ga je weer doorbouwen, drol voor drol. Dit bleek bij mijn olla de grootste uitdagingā¦zie vorm š Met het afwerken van de geultjes, zowel de buiten als de binnenkant, moet je er op letten dat je niet tegelijkertijd de bovenste rand āvervormdā doordat je daar per ongeluk tegenaan komt tijdens het afwerken. (foto onder links)
Dan krijg je een olla met deuken, haha! En de boel corrigeren is tricky omdat je daarmee zwakke plekken kan creĆ«ren of zelfs mogelijk luchtbellen in je werk veroorzaakt wat kan leiden tot breken tijdens het bakken. Dus dan neem ik de vorm maar voor lief! 
Mijn olla is een UNIEKE ollaā¦zo vind je ze nergens. En daarbijā¦.straks zit het allemaal onder de grondā¦zie je er niks meer van!
Om de bol te “sluiten” zal je nu de drollen steeds iets meer naar binnen moeten leggen. Tot je een opening hebt van zoān 6-8 cm, dan ga je weer drollen recht op elkaar stapelen om de hals te maken. Als je hals lang genoeg is maak je deze met een mesje recht, zodat later als de deksel erop ligt deze vlak ligt en goed afsluit.
Tot slot maken we de deksel. Dit mag van iets dikkere drollen. Rol de drol weer op als een slakkenhuis en bouw verder tot de deksel de juiste grote heeft voor de pot. De deksel mag zeker wel een paar centimeter aan alle kanten over de hals heen steken.
Maak nu een dunnere drol en meet hiermee de opening van de hals aan de binnenkant. Snijd af op de goede lengte, verbind de uiteinden met elkaar zodat het een cirkel is en leg deze op de onderkant van je deksel. Deze cirkel maak je aan de binnenkant van de cirkel vast met de boetseerspatel. Deze cirkel gaat er voor zorgen dat de deksel op de pot blijft liggen en moet dus echt binnen in de hals passen. (foto onder rechts)
Nu mag de pot nog een paar dagen ingepakt in de vuilniszak ārustenā voordat deze in de oven gebakken kan worden.
De pot wordt gebakken op 1020 graden. Laat de pot nu eerst helemaal afkoelen daarna zet je de pot 24 uur onder gedompeld in een emmer water. Nu gaat de pot zich volzuigen met water.
Zoek een goede plek in de tuin, kas of kuip. Graaf de pot zo diep mogelijk in, alleen de vulopening steekt iets boven de grond uit. Druk de aarde tegen de pot aan zodat het goed contact maakt met de pot. Giet de pot helemaal vol met water. Dekseltje eropā¦plantjes erom heen zettenā¦KLAAR!
Ik heb mijn olla pot nog niet in de grond gezet…ik weet nog niet waar ik hem zal gaan zetten! Ik heb hem maar even uit de emmer gehaald. Voordat hij de grond in gaat doe ik hem nog even een dagje in een emmer water.Ā
Inspiratie
Onderzoekend als is vaak ben heb ik natuurlijk ook wat rond geneusd op het internet. Zo vond ik ook iemand die een heel irrigatiesysteem aan ging leggen met een heel aantal olla’s aan elkaar gekoppeld met zo’n irrigatie druppel-slang. DĆ”t gaat mij veel te ver maar deze beste man, die startte met ongeveer net zoveel klei ervaring als dat ik heb, had wel een mooie methode om, laten we zeggen, de vorm van de olla veilig te stellen! Haha. In plaats van de omgekeerde kom en daarna uit de losse hand en op hoop van zegen, gebruikte hij een ballon.
Zodra je de bodem hebt zet je de ballon met het knoopje in een glas of beker. En wanneer je zo ver bent dat je om kan draaien zet je deze met ballon en al op het hangmatje waar ik het over had.
Op tijd stoppen dat de vulopening cq. hals van de pot wijd genoeg wordt en als de pot klaar is om te drogen pak je het knoopje van de ballon en prik je deze lek.
Ik vind het ideaal! Haha…
Snellere manieren
Een olla maken van klei kan nog veel sneller. Wanneer je behalve een pottenbakkersoven ook een draaitafel hebt Ć©n daarmee kan werken. Dan draai je vele malen sneller een olla. (foto links is van Selao Garden Art)
Ook als je geen pottenbakkers oven hebt kun je een olla maken! Koop 2 ongeglazuurde bloempotten en maak van 1 van beide potten het gat in de bodem dicht. Bijvoorbeeld met een kurk of kit er een stukje dakpan onderin vast. Maak de beide potten met de randen aan elkaar met kit. Gebruik geen schimmeldodende sanitair kit, die is niet goed voor het bodemleven! Ingraven en klaar! (foto rechts is van Living in the land of Oz – blogspot)
